Міністр унутраных справаў Іван Кубракоў заявіў, што сёлетнія выбары былі самымі ціхімі за ўсю гісторыю краіны. У выніку ЦВК абвясціў, што ў Аляксандра Лукашэнкі 86,82% галасоў. Ці можа гэты рэкорд паўплываць на паводзіны ўладаў і знізіць узровень рэпрэсій, а то і зусім іх спыніць?
Выбары-2025, як і любая электаральная кампанія пасля прыходу ў 1994 годзе да ўлады Аляксандра Лукашэнкі, ні сумленныя, ні свабодныя. Падрабязней пра тое, як рэжым дзесяцігоддзямі крадзе галасы беларусаў і беларусак, мы расказалі ў праекце «Без выбару».
«Чакаць сур’ёзных зменаў найбліжэйшым часам не варта»
Юрыст «Вясны», былы адвакат Павел Сапелка кажа, што пакуль праваабаронцы не адзначаюць якіх-кольвек прыкмет, якія паказваюць на гатоўнасць уладаў спыніць рэпрэсіі. Ці хаця б пайсці на зніжэнне градуса напружання ў грамадстве.
— Калі гэты працэс і пачнецца, то ён не будзе праходзіць хутка, — упэўнены праваабаронца. — Мы будзем па-ранейшаму ўважліва фіксаваць тое, што адбываецца і рабіць з гэтага высновы. Але, як на мяне, чакаць нейкіх сур’ёзных зменаў найбліжэйшым часам не варта.
Ніякіх прыкмет блізкай палітычнай адлігі пакуль не бачыць і BELPOL. Яго прадстаўнік і экс-супрацоўнік крымінальнага вышуку Уладзімір Жыгар кажа, што сігналаў пра гэта яны пакуль не атрымлівалі.
— Наколькі нам вядома, усё застанецца дакладна так, як ёсць, — канстатуе былы сілавік. — Рэжым падняў градус у грамадстве, Лукашэнка ўсё яшчэ моцна напалоханы. Ён выдатна разумее, што нават такое невялікае паслабленне можа прывесці да расхіствання ўнутры так званага сілавога блока. Няма ніякіх перадумоваў для змены вектара.
«Скажуць біць — будуць біць»
Дырэктар інстытута «Палітычная сфера» Андрэй Казакевіч кажа, што для спынення рэпрэсій у кіраўніцтва Беларусі ёсць усе механізмы. Эксперт упэўнены, што зрабіць гэта можна «адным днём», проста аддаўшы загад сілавікам.
— Я лічу, што рэпрэсіі можна спыніць на загад, ніякай складанасці ў гэтым няма, — адзначае ён. — Калі сілавікоў не будуць заахвочваць за такога кшталту дзейнасць, то яны не будуць гэтага рабіць. Апарат працуе як бюракратычны механізм: скажуць біць — будуць біць, скажуць не біць — будуць біць кагосьці іншага. Урэшце, у сілавікоў працы хапае — ёсць звычайная злачыннасць.
Аднак Уладзімір Жыгар упэўнены, што рэпрэсіўная інертнасць у сістэме настолькі вялікая, што нават пасля атрымання загаду ад кіраўніцтва сілавікі не адразу змогуць спыніцца.
— Гэтая жорсткасць спыніцца толькі тады, калі сама сістэма пачне жасціць у дачыненні да тых, хто гэта робіць цяпер, — лічыць Жыгар. — То-бок каб гэта спынілася, самой сістэме давядзецца спыняць так званых праваахоўнікаў. Уявіць, што гэта адбудзецца імгненна або найбліжэйшым часам, папросту немагчыма.
Павел Сапелка звяртае ўвагу на тое, што ўжо 27 студзеня Следчы камітэт паведаміў пра завядзенне крымінальнай справы ў дачыненні да тых, хто прыйшоў на акцыі пратэсту за мяжой у дзень прэзідэнцкіх выбараў. Сілавікі заявілі, што ведаюць асобы 365 удзельнікаў, ім пагражаюць праблемамі. На думку Сапелкі, гэта сведчыць пра адсутнасць ва ўладаў намераў спыніць рэпрэсіі.
— Калі завядзенне гэтай крымінальнай справы будзе суправаджацца працэсуальнымі дзеяннямі накшталт арышту маёмасці, ператрусаў, допытаў сваякоў, брутальнымі пранікненнямі ў жылыя памяшканні, дзе прапісаныя людзі, якія выехалі за мяжу, то мы гэта будзем расцэньваць, вядома ж, як рэпрэсіі, — папярэджвае юрыст «Вясны». — Так ужо было з тымі, хто выходзіў на акцыі пратэсту за межамі Беларусі ў 2024 годзе. І гэта цалкам укладваецца ў рыторыку ўладаў, якія не пакідаюць надзеі задушыць пратэст ва ўсіх яго праявах.
Чытайце таксама
