Днямі ў Івацэвічах затрымалі п’янага расійскага вайскоўца на аўтамабілі з Z-сімволікай. Гэта не першы выпадак, калі ў Беларусі заўважаюць людзей, якія адкрыта падтрымліваюць Расію ў агрэсіўнай вайне супраць Украіны. Пагаварылі з беларусамі, якія сутыкаліся з Z-патрыётамі на працы, у коле сяброў і нават ва ўласнай сям'і.
Імёны суразмоўцаў змененыя.
Антон, 37 гадоў: «З пачаткам вайны сваякоў нібыта падмянілі»
Амаль усе сваякі маёй (фактычна ўжо былой) жонкі — фанаты рускага свету. Цешча, цесць, дзядзька жонкі, яго дзеці, сама жонка.
Спачатку іх погляды мелі досыць умераны характар. Але з пачаткам вайны сваякоў нібыта падмянілі — з’явіліся страшная агрэсія і нецярпімасць да любога іншага пункту гледжання, пастаянныя абразы ў адрас апанентаў (нават патэнцыйных).
Асабліва агрэсіўна паводзіла сябе цешча. Ёй 65 гадоў. Чалавек савецкай загартоўкі з пастаяннай настальгіяй па Савецкім Саюзе. Гэта дзіўным чынам спалучаецца з праваслаўем. Фанатка традыцыйных каштоўнасцяў, патрыярхальнага выхавання (у тым ліку рукапрыкладства). Злосны, часам жорсткі і помслівы чалавек, вельмі валявы і катэгарычны. Яна трымае пару крамак у сельскай мясцовасці. Кожны дзень слухае крамлёўскіх прапагандыстаў.
Памятаю, аднойчы жонка з цешчай накінуліся на мяне за вячэрай:
— Ты, здавалася б, разумны і глыбокі чалавек, як жа ты не разумееш, што Украіна сама вінаватая? Няўжо ты не разумееш, што Украіна — гэта поле бітвы паміж Расіяй і калектыўным Захадам? А як жа наконт таго, што ўкраінцы забіваюць і катуюць усіх палонных, каструюць іх і ўсё такое? Не было ніякай Бучы, усё гэта пастаноўка, танная і бачная голым вокам! У цябе мазгі прамытыя!
Я ўжо тады звярнуў увагу, што прыхільнікі рускага свету заўсёды гавораць аднымі і тымі ж фразамі, нібы запісанымі на магнітафон.
Жонка яшчэ падчас пандэміі падсела на супольнасць Аляксандры Машковай-Благіх (адна з лідараў расійскага руху супраць вакцынацыі і «ў абарону сям'і і правоў вернікаў». На сваёй старонцы ў VK падтрымлівае агрэсію Расіі супраць Украіны. — Заўв. рэд.). Тады яе пазіцыя супраць вакцынацыі была блізкая і мне, але падыходы да выхавання дзяцей і прарасійскія погляды я не падзяляў. Жонцы ж, на фоне росту рэлігійнасці і клопату пра нашага сына, гэтыя ідэі сталі сугучныя.
Наогул амаль уся яе сям’я вельмі захапляецца псеўдарэлігійнымі практыкамі.
Погляды дзядзькі жонкі — грымучая сумесь з астралогіі, акультызму, пакланення Расіі і нянавісці да ўсяго заходнееўрапейскага. Пад дзядзькаў уплыў трапілі і яго дзеці, нягледзячы на малады ўзрост.
Але на сваяках жонкі не скончылася. Мой бацька жыве ў Расіі. Аднойчы ўвечары ён даслаў мне паведамленне: «Шкада, што ты фашыст».
Часам мы з ім стэлефаноўваемся. Калі ён цвярозы, нам абодвум хапае такту ўнікаць вострых тэмаў у размове. Але ў пятніцу ўвечары бацька трохі расслабляецца, і тады, калі ён тэлефануе мне, навыкі такту і камунікацыі праяўляю я адзін.
Паступова я пачаў пазбягаць сваякоў жонкі, а з ёй разышоўся. Розніца ў светапоглядзе адыграла велізарную ролю.
З сынам працягваю размаўляць, часам наведваю яго. Я вельмі спадзяюся, што характарам ён пайшоў у мяне і будзе супраціўляцца гвалтоўнаму ўплыву сям'і. Часам мяне наведваюць песімістычныя думкі, і я думаю, што такім людзям, як сваякі жонкі — з духоўнымі «скрэпамі», — жывецца прасцей. У іх свеце ўсё вельмі лёгка і зразумела: зразумелыя законы і куміры. Такі ўтульны загон.
Але калі б мне прапанавалі выбар: пазбавіцца маіх перакананняў і вярнуць сям’ю назад ці пакінуць усё як ёсць, — я ўсё роўна выбраў бы апошняе. Як сказаў нехта з паэтаў, «за любоў я аддам усё, але за свабоду аддам і любоў».
Ігар, 28 гадоў: «Расійскія салдаты здзіўляліся, што „кактэйль Молатава“ прыдумалі не расіяне, а фіны»
Я працую ў музеі ваеннай гісторыі. З лета 2022 года да нас на экскурсіі хадзілі расійскія салдаты. Групы па 40−50 чалавек пару разоў на тыдзень.
Гэта была вельмі размаітая публіка. Некаторыя ў вайсковай форме, некаторыя — у спартовых касцюмах з расійскай сімволікай. Афіцэры, кантрактнікі, тэрмінавікі. Шмат жыхароў поўдня Расіі і Далёкага Усходу.
Мы паказвалі ім экспазіцыю, прысвечаную гісторыі Беларусі: бітва на Нямізе, гісторыя ВКЛ, перыяд Расійскай імперыі, першая сусветная, грамадзянская і Вялікая Айчынная войны.
У расіян вялікую цікавасць выклікаў аповед пра пакт Молатава — Рыбентропа і пра тое, як Савецкі Саюз і Рэйх сумесна захапілі Польшчу ў 1939 годзе. Часта на гэтым моманце яны спрабавалі ўклініцца ў аповед экскурсавода, паспрачацца (хоць мы папярэджваем, што для абмеркаванняў адводзіцца час пасля тура па залах). Тэзісы стандартныя: маўляў, Савецкі Саюз вяртаў свае тэрыторыі, страчаныя падчас першай савецка-польскай вайны. Супрацоўніцтва СССР з фашысцкай Германіяй расіяне не каментавалі. Пра Катынскі расстрэл (масавае пакаранне польскіх афіцэраў у Катынскім лесе пад Смаленскам у 1940 годзе) ніхто з іх не чуў (ці рабіў выгляд, што не чуў).
Расійскія салдаты вельмі здзіўляліся таму факту, што кулямёт «Максім» вынайшлі не рускія, а брытанцы і ў Першую сусветнай вайну яго выкарыстоўвалі арміі розных краін. Яшчэ больш здзіўляліся таму, што «кактэйль Молатава» таксама прыдумалі не рускія, а фіны.
Сёлета расійскіх салдат у музеі я ўжо не бачыў. Іх змянілі беларусы: з вайскоўцаў, у асноўным памежнікі. А яшчэ мясцовае народнае апалчэнне. Вось там сустракаліся фанаты Савецкага Саюза і рускага свету.
Кінулася ў вочы, што апранутыя апалчэнцы былі дзіўна: нейкія камуфляжныя формы 90-х гадоў. Перад уваходам замарудзіліся — я сказаў: «Спадарства, не стаім — праходзьце ў залу, калі ласка». Адзін з іх запатрабаваў казаць не «спадарства», а «таварышы». Іншага «таварыша» вельмі абурыў аповед пра «ўвод савецкіх войскаў у Афганістан для кантролю над яго тэрыторыямі». Бо быў не «кантроль», а «дапамога». Пазней ён пагражаў прыйсці і праверыць, каб для яго дзяцей напісалі «правільную экскурсію».
Сярод наведнікаў перыядычна сустракаю людзей у вопратцы з Z-сімволікай. Часам гэта дзеці.
Павел, 22 гады: «У выпадку канфлікту з Расіяй вельмі малаімаверна, што ён зойме бок Беларусі«
Нядаўна сустракаліся з хлопцамі, з якімі разам служылі. Адзін з іх, як выявілася, топіць за рускі свет.
Нашая служба ў войску якраз прыпала на 2020 год. Выбары, пратэсты. І калі мой таварыш спачатку быў за Лукашэнку на 100%, то ў канцы ў сваім выбары ён ужо быў не так упэўнены. Адыгралі ролю і падзеі ў краіне, і нашыя абмеркаванні палітыкі.
Самае цікавае, што ён не дурань і цалкам адукаваны чалавек. Добра ведаў гісторыю Беларусі: ад Полацкага княства да сучаснасці. Пры гэтым падчас нашых размоваў заўсёды захапляўся Сталіным і Савецкім Саюзам.
І вось вясной мы сустрэліся, і ён кажа: я заўсёды быў за Расію і Пуціна. Я паспрабаваў высветліць прычыны.
З ягоных тэзісаў: ва Украіне несамастойны ўрад, ушчамляліся расіяне, нацыяналісты спалілі расіян у Адэсе, восем гадоў Данбас бамбілі і хацелі напасці на Расію.
Малайзійскі «Боінг» збіла Украіна. Міжнароднае расследаванне чытаў — не пераканала, бо камісія ігнаравала бок Расіі і не хацела супрацоўнічаць з ёй.
Адзіны аргумент, які яго прымусіў хоць трохі задумацца, — падабенства паміж атакай Расіі на Украіну 24 лютага і пачаткам Вялікай Айчыннай вайны.
У канцы вечара мы ўбачылі застаўку Z на яго тэлефоне. Ён сказаў, што падтрымлівае вайну і Расія ўсё робіць правільна.
Самае сумнае ў гэтай гісторыі тое, што мой знаёмы дагэтуль служыць у войску па кантракце. У выпадку канфлікту з Расеій вельмі малаімаверна, што ён зойме бок Беларусі.
Чытайце таксама
